Uykusuzluk (insomnia), uykuya dalmaya veya uykuda kalmakta zorlandığınız bir uyku bozukluğudur.
Yaşanan uyku sorunu kısa süreli (akut) olabileceği gibi uzun sürebilir (kronik).
Akut uykusuzluk 1 geceden birkaç haftaya kadar sürer. Uykusuzluk, 3 ay veya daha uzun süre haftada en az 3 gece meydana geldiğinde kroniktir.
Birincil uykusuzluk: Bu, uyku problemlerinizin başka herhangi bir sağlık durumu veya problemle bağlantılı olmadığı anlamına gelir.
İkincil uykusuzluk: Bu, bir sağlık sorunu (astım, depresyon, artrit, kanser veya mide ekşimesi gibi) nedeniyle uyumakta zorlandığınız anlamına gelir; ağrı, ilaç, veya alkol gibi.
Uykusuzluk nedenleri
Birincil uykusuzluğun nedenleri şunları içerir:
İş kaybı veya değişim, sevilen birinin ölümü, boşanma veya taşınmak gibi büyük yaşam olaylarıyla ilgili stres
Çevrenizdeki gürültü, ışık veya sıcaklık gibi şeyler
Jet lag, işte yeni bir vardiya veya başka uyku problemleriniz olduğunda edindiğiniz kötü alışkanlıklar gibi uyku programınızdaki değişiklikler
İkincil uykusuzluğun nedenleri şunları içerir:
Akıl sağlığı, depresyon ve anksiyete gibi sorunları
Soğuk algınlığı ilaçları, alerji, depresyon, yüksek tansiyon ve astım
Geceleri ağrı veya rahatsızlık
Kafein, tütün veya alkol kullanımı
Hipertiroidizm ve diğer endokrin problemler
Uyku apnesi gibi diğer uyku bozuklukları veya huzursuz bacak sendromu
Uykusuzluk kadınları erkeklerden, yaşlıları gençlerden daha fazla etkiler. Uzun süreli hastalık, akıl sağlığı sorunları, gece vardiyaları sorunu artıran faktörlerdir.
Uykusuzluk belirtileri
Gün boyunca uykululuk
Yorgunluk
Huysuzluk
Konsantrasyon veya hafıza ile ilgili sorunlar
Uykusuzluk tedavisi
Akut uykusuzluğun tedaviye ihtiyacı olmayabilir.
Yorgun olduğunuz için günlük aktiviteler yapmak sizin için zorsa, doktorunuz kısa bir süre için uyku hapı yazabilir. Hızlı ancak kısa süreli etki gösteren ilaçlar, ertesi gün uyuşukluk gibi sorunlardan kaçınmanıza yardımcı olabilir.
Uykusuzluk için reçetesiz satılan uyku hapları kullanmayın. Yan etkileri olabilir ve zamanla daha az işe yarama eğilimindedirler.
Kronik uykusuzluk için, sizi uyanık tutan koşullar veya sağlık sorunları için tedaviye ihtiyacınız olacak. Doktorunuz ayrıca davranışsal terapi önerebilir. Bu, uykusuzluğu daha da kötüleştiren şeyleri değiştirmenize ve uykuyu geliştirmek için neler yapabileceğinizi öğrenmenize yardımcı olabilir.
Uykusuzluğun yan etkileri
Vücudumuzun ve beynimizin kendilerini onarabilmeleri için uykuya ihtiyacı vardır. Anıları öğrenmek ve saklamak için de çok önemlidir. Uykusuzluk sorunun doğurabileceği diğer rahatsızlıklar:
Yüksek tansiyon, obezite ve depresyon gibi daha yüksek sağlık sorunları riski
İleri yaşta düşme riski daha yüksektir
Odaklanmada sorun
Kaygı
Huysuzluk
Araba kazasına neden olabilecek yavaş tepki süresi
Uykusuzluğu önlemek için yapabileceklerimiz
Uyku hijyeni olarak da adlandırılan iyi uyku alışkanlıkları uykusuzluğu yenmenize yardımcı olabilir. İşte bazı ipuçları:
Her gece aynı saatte uyuyun ve her sabah aynı saatte kalkın. Gündüzleri kestirmemeye çalışın çünkü geceleri sizi daha az uykulu hale getirebilirler.
Yatmadan önce telefon veya e-kitap kullanmayın. Işıkları uykuya dalmayı zorlaştırabilir.
Günün geç saatlerinde kafein, nikotin ve alkolden uzak durun. Kafein ve nikotin uyarıcıdır ve sizi uykuya dalmaktan alıkoyabilir. Alkol, gece yarısı uyanmanıza ve uyku kalitenize zarar vermenize neden olabilir.
Düzenli egzersiz yapın. Yatma vaktine yakın egzersiz yapmamaya çalışın çünkü uykuya dalmayı zorlaştırabilir. Uzmanlar yatmadan en az 3 ila 4 saat önce egzersiz yapmayı öneriyor.
Günün geç saatlerinde ağır yemek yemeyin. Ancak yatmadan önce hafif bir atıştırmalık uyumana yardımcı olabilir.
Yatak odanızı konforlu hale getirin: karanlık, sessiz olmasını sağlayın, çok sıcak veya çok soğuk olmaması önemlidir.
Yatmadan önce rahatlamak için bir rutin uygulayın. Bir kitap okuyun, müzik dinleyin veya banyo yapın.
Yatağınızı uyku dışında bir şey için kullanmayın.
Eğer uyuyamıyorsanız ve uykulu değilseniz, kalkın ve uykulu hissedene kadar kitap okumak gibi sakinleştirici bir şeyler yapın.
