AB RASFF verilerine göre Türkiye’den Avrupa’ya gönderilen kuru incir, organik incir, dut ve hatta salatalıkta peş peşe gıda güvenliği bildirimleri yayınlandı. Peki tüketici için risk ne? Üretici ne yapmalı?

2025’te Alarm Zilleri: Türk Kuru İncir ve Meyvelerinde Art Arda Aflatoksin Uyarıları!

2025 Kasım’ında Neler Oldu?

Avrupa Birliği’nin Gıda Alarm Sistemi (RASFF), Türkiye kaynaklı kurutulmuş meyveler için arka arkaya “aflatoksin ve okratoksin” bildirimleri paylaştı.

Özellikle 19–20 Kasım 2025 tarihlerinde:

1. Kuru incirde aşırı aflatoksin – Polonya bildirimi (Ref: 2025.9125)

• Aflatoksin B1: 31,52 µg/kg (limit: 6 µg/kg)

• Toplam aflatoksin: 33,01 µg/kg (limit: 10 µg/kg)

• Risk sınıfı: Potansiyel olarak ciddi

2. Salatalıkta Fosthiazate – Hollanda bildirimi (Ref: 2025.9126)

• Tespit: 0,10 mg/kg (limit: 0,02 mg/kg)

• Sınıflandırma: Ciddi risk

 3. Kuru incirde aflatoksin + okratoksin – Bulgaristan bildirimi (Ref: 2025.9140)

• Okratoksin A: 48,3 µg/kg (limit: 8 µg/kg)

• Aflatoksin B1 ve total yine limit üstü

• Sonuç: Sınırdan geri gönderme

 4. Fransa’dan üç ayrı kuru incir reddi (Ref: 2025.9145, 9147, 9149)

• Aflatoksin total: 23–48 µg/kg

• Okratoksin A: 72 µg/kg (limit: 8 µg/kg)

• Ürünler: imha edilecek veya geri gönderilecek

 5. Almanya’dan organik incir reddi (Ref: 2025.9171)

• Aflatoksin total: 14,66 µg/kg

• Limit: 10 µg/kg

 6. Almanya’da kuru dut geri çağrıldı (Ref: 2025.9191)

• Aflatoksin total: 16,5 µg/kg

• Ürün tüketiciden geri çağrıldı.

Peki Aflatoksin Nedir? Neden Bu Kadar Tehlikeli?

Aflatoksin, özellikle sıcak ve nemli bölgelerde Aspergillus mantarı tarafından üretilen bir mikotoksindir.
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre güçlü bir karaciğer kanseri etkenidir.

• B1 tipi en toksik formdur

• Isıya dayanıklıdır, kavurma veya kaynatma yok etmez

• Uzun süreli düşük doz maruziyette bile risk taşır

Bu yüzden AB limitleri çok düşüktür:

• Aflatoksin B1 limiti: 6 µg/kg

• Toplam aflatoksin limiti: 10 µg/kg

Birçok Türk ürününün bu limitleri birkaç kat aştığı görülüyor.

Neden Özellikle Kuru İncir Etkileniyor?

Kuru incir, yapısı gereği:

• Şeker oranı yüksek

• Toplama sırasında kuş ve böcek temasına açık

• Kurutma sürecinde rutubet riski yüksek

• Çatlak ve “ostiole akıntısı” oluşabilen bir meyve

Bu da aflatoksin gelişimi için ideal ortam oluşturuyor.

2025’teki Bildirimler Neden Bu Kadar Arttı?

Bu yıl dikkat çeken birkaç durum öne çıkıyor:

1️⃣ Üretim sezonunda hava sıcaklıkları normalden yüksekti

→ Mantar gelişimi hızlandı.

2️⃣ Tarla + kurutma + depolama zincirinde gevşek kontrol

→ Organik ürünlerde bile limit üstü sonuçlar görüldü.

3️⃣ AB laboratuvarları test hassasiyetini artırdı

→ Daha sık ve daha düşük limitle tespit yapılmaya başlandı.

4️⃣ İhracat hacmi arttı, kontrol noktası arttı

→ Bildirim sayısı da paralel yükseldi.

Tüketici İçin Risk Ne?

Günlük tüketimde:

• Bir iki tane incir yemek akut zehirlenme yaratmaz,
  ancak

• Uzun süre limit üstü ürün tüketmek karaciğer riskini artırır

• Özellikle çocuklar, yaşlılar ve karaciğer hassasiyeti olanlarda dikkat önemli

Dut, incir ve benzeri kurutulmuş meyvelerde görünüm çok şey söyler:

Kararmış, çatlak uçlu, içi küf noktaları olan incirleri tüketmeyin.

Türkiye İçin Ne Anlama Geliyor?

Bu tür bildirimler:

• İhracatın yavaşlaması

• Parti geri dönüşleri nedeniyle ekonomik kayıplar

• Ülke imajına zarar

• Organik ürünlerde bile güven kaybı

yaratıyor.

2025 kasım ayında yalnızca iki günde 8’den fazla bildirim yayınlanması,
“yapısal bir problem” olduğuna işaret ediyor.

Üreticiler İçin Çözüm Önerileri

✔ Erken hasat + temiz toplama

✔ Güneş altında değil, kontrollü ortam kurutma

✔ Nem ölçer ile kuruluk takibi

✔ Parti bazlı laboratuvar analizi

✔ Hasarlı incirlerin kesin ayrılması

✔ Depolamada nem %60 altında tutulmalı

2025 Aflatoksin Krizi Kapıda mı?

Veriler net:
Türkiye’den Avrupa’ya giden kuru incir ve kurutulmuş meyvelerde aflatoksin ve okratoksin alarm seviyesinde artış var.

Bu tablo:

• Tüketici için uyarı

• Üretici için sorumluluk

• Ülke için bir kalite yönetimi zorunluluğu

anlamına geliyor.