Amerika Birleşik Devletleri'nde 65 yaş ve üzeri tahmini 5,8 milyon kişide bunama görülüyor.
ABD'deki insanların ortalama yaşam süresinin son on yılda artması nedeniyle, bazı uzmanlar 2050'ye kadar demanslı yaşlı yetişkinlerin sayısının 13,8 milyona ulaşabileceğini tahmin ediyor.
Bu boyuttaki veriler haklı bir korku uyandırıyor. Toplumda yaşanan bu korku yanlış anlamaları doğurması kaçınılmaz.
Demans hakkında doğru bilinen 11 yanlışı özetledik.
1. Demans yaşla birlikte kaçınılmazdır
Bu ifade doğru değil. Demans, yaşlanmanın normal bir parçası değildir.
Alzheimer Derneği'nin yayınladığı bir rapora göre, bunamanın en yaygın şekli olan Alzheimer hastalığı, ABD'de 65-74 yaş arası insanların % 3'ünü etkiliyor.
Yaşlandıkça artan riskin bir sonucu olarak, 75-84 yaşlarındaki kişilerin% 17'sinde ve 85 yaş ve üzeri kişilerin% 32'sinde demans tanısı vardır.
2. Demans ve Alzheimer hastalığı aynı şeydir
Bu tam olarak doğru değil. Alzheimer, tüm demans vakalarının % 60-80'ini oluşturan bir demans türüdür . Diğer demans türleri arasında frontotemporal demans (FTD), vasküler demans, karışık demans ve Lewy cisimcikli bunama bulunur.
Yaşlanma Ulusal Enstitüsü olarak bunama tanımlamak “- düşünme, hatırlama ve akıl yürütme - bilişsel işlevler kaybı. Bir kişinin günlük yaşam ve faaliyetleri engelleyen böyle bir ölçüde ve davranışsal yeteneklerin”
Demanslar belirli özellikleri paylaşsa da, her tipin farklı bir altta yatan patolojisi vardır.
Alzheimer hastalığı, beyinde sözde plak ve düğümlerin birikmesi ile ilişkilidir. Bu yapılar beyin hücrelerine müdahale ederek sonunda onları öldürür. Aksine, vasküler demansta beyin hücresi ölümü, örneğin bir felçten kaynaklanabilecek oksijen eksikliğinden kaynaklanmaktadır.
3. Bir aile ferdinde bunama var, bende demans olacağım
Yaygın bir efsane, demansın tamamen genetik olmasıdır. Başka bir deyişle, bir kişinin aile üyesinde demans teşhisi varsa, yaşamın ilerleyen dönemlerinde bunama geliştirmeleri garanti edilir. Bu doğru değil.
Bazı demans türlerinin genetik bir bileşeni olmasına rağmen, vakaların çoğunun güçlü bir genetik bağı yoktur.
4. Demans yalnızca yaşlı yetişkinleri etkiler
Yaş, demans için bir risk faktörüdür, ancak demans, nadir durumlarda genç yetişkinleri etkileyebilir. Bazı bilim adamları tahmin 30-64 yaş arası kişilerde, yani 100.000'de 38 kişi - % 0,038 erken başlangıçlı bunama gelişir. 55-64 yaş aralığında, bu 100.000 kişide 420 kişiye veya % 0,4'e çıkmaktadır.
5. Alüminyum tava kullanmak Alzheimer hastalığına neden olur.
1960'larda bilim adamları, tavşanlara yüksek seviyelerde alüminyum enjekte ettiler. Hayvanların, Alzheimer hastalarının beyinlerinde oluşanlara benzer nörolojik lezyonlar geliştirdiğini buldular.
Ek olarak, bazı çalışmalar Alzheimer ile ilişkili plaklardaki alüminyumu tanımlamıştır. Bununla birlikte, alüminyum sağlıklı beyinde de görülür ve araştırmacılar bu element ile hastalık arasında nedensel bir bağlantı kurmamışlardır.
Bununla birlikte, bu ilk deneylerden bu yana, bilim adamları Alzheimer ile alüminyum tencere ve tava kullanımı arasında net bir ilişki bulamadılar.
6. Demans anlamlı bir yaşamın sona erdiğini gösterir
Neyse ki, durum bu değil. Demans teşhisi konan birçok kişi aktif ve anlamlı yaşamlar sürmektedir. Bazı insanlar, bir doktorun bunama teşhisi koyması durumunda, artık tek başlarına yürüyüşe çıkamayacaklarından ve araçlarını hemen kullanmaktan vazgeçeceklerinden korkuyorlar.
Durum ilerledikçe bu ayarlamaların zamanında gelebileceği doğrudur, ancak hafif demans vakalarında herhangi bir değişiklik gerekli olmayabilir. Demans kötüleştikçe, bir bireyin yaşamını sürdürme şeklindeki değişiklikler olasıdır, ancak bu, kişinin tatmin edici bir yaşam sürdüremeyeceği anlamına gelmez.
7. Hafıza kaybı her zaman demansı ifade eder
Hafıza kaybı, demansın erken bir belirtisi olsa da, bu durumun başladığını göstermez. İnsan hafızası tahmin edilemez olabilir ve hepimiz bazen bazı şeyleri unuturuz. Bununla birlikte, hafıza kaybı günlük yaşamı etkiliyorsa, en iyisi bir doktorla konuşmaktır.
Hafıza sorunları Alzheimer hastalığının erken bir belirtisi olma eğiliminde olsa da, diğer demans türleri için durum böyle değildir. Örneğin, FTD'nin erken belirtileri ve semptomları, ruh hali ve kişilikteki değişiklikleri, dil zorluklarını ve takıntılı davranışları içerebilir.
8. Demans her zaman önlenebilir
Bu maalesef doğru değil. Daha da önemlisi, bazı faktörler belirli demans türlerinin gelişme riskini azaltabilir veya başlangıcını geciktirebilir.
Örneğin, Lancet Komisyonu'nun demansın önlenmesi, müdahalesi ve bakımı hakkındaki 2020 raporu , bunama riskini artıran 12 faktörü listelemektedir:
daha az eğitim
hipertansiyon
işitme bozukluğu
sigara içmek
obezite
depresyon
fiziksel hareketsizlik
diyabet
düşük düzeyde sosyal temas
alkol tüketimi
travmatik beyin hasarı
hava kirliliği
9. Vitaminler ve takviyeler demansı önleyebilir
Yukarıdaki bölümle bağlantılı olarak, bu da yanlıştır. Bugüne kadar, herhangi bir vitamin veya mineral takviyesinin demans riskini azaltabileceğine dair güçlü bir kanıt yoktur. Cochrane Library, 2018 yılında bu soruyu cevaplamak amacıyla bir inceleme yaptı.
Analizleri, dahil edilen 28 çalışmadan 83.000'den fazla katılımcının verilerini içeriyordu. Yazarlar "kanıtların bazı genel sınırlılıklarını" rapor etseler de şu sonuca varıyorlar:
"Kanıtlar kesin sonuçlara izin vermemesine rağmen, orta veya geç yaşamdaki bilişsel olarak sağlıklı yetişkinler için herhangi bir vitamin veya mineral takviyesi stratejisinin bilişsel gerileme veya bunama üzerinde anlamlı bir etkiye sahip olduğuna dair kanıt bulamadık."
10. Demansı olan tüm insanlar saldırgan hale gelir
Bazı durumlarda, bunama hastaları çevrelerindeki dünyayı anlamayı gittikçe daha zor bulabilir. Bu kafa karışıklığı can sıkıcı olabilir ve bazı kişiler duygulara kızgın bir şekilde tepki verebilir. Ancak bu herkes için geçerli değildir.
Demanslı 215 kişiyi içeren bir çalışmada , katılımcıların % 41'i 2 yıllık çalışma sırasında saldırganlık geliştirdi. Saldırganlık geliştirme riskini artıran faktörlere baktıklarında, araştırmacılar, fiziksel ağrı ve kişi ile bakıcısı arasındaki düşük kaliteli ilişki olarak iki ana faktör belirlediler.
11. Demans asla ölümcül değildir
Ne yazık ki demans ölümcül olabilir. Yapılan bir araştırmada, "2000–2009 döneminde ölümlerin yaklaşık% 13,6'sının demansa atfedilebileceğini buldular."
Demans, özellikle yaşlandıkça insanları endişelendiriyor ve bu birçok yönden haklı. Bununla birlikte, endişeleri ve damgalanmayı artırabilecek yanlış bilgilere karşı koymak önemlidir.
Şimdilik, araştırmacılar bunamayı tedavi etmek ve önlemek için daha iyi yollar geliştirmek için yorulmadan çalışıyorlar. Gelecekte, umarız bilim, bunamanın etkisini ve dolayısıyla bu durumla ilişkili korkuyu azaltacaktır.
