Bebeklerin gelişimi ve beslenmesi için en önemli gıdanın anne sütü olduğu malum. Fakat bazı durumlarda anne sütüne ikame olarak devam sütlerinin de etkili ve güvenilir bir seçenek olduğunu söylemek mümkün. Peki, sizce devam sütü neden ve ne gibi durumlarda tercih edilmeli?
Emzirme, özellikle de doğum sonrası ilk birkaç gün, bazı durumlarda hem anneler hem de bebekler için çözülmesi zor sorunlara neden olabiliyor. Ancak anneyle bebek bu zorlukları aşmayı yine de bir şekilde başarıyor. Peki, yeterince sütü olmayan veya doğumun ardından iş hayatına erken dönmek durumunda olan anneler ne yapabilir?
Bir bebeğe hangi durumlarda ve hangi dönemde ne kadar devam sütü verilebileceğini siz de merak ediyor olmalısınız. Hadi, şimdi tüm detayları öğrenme vakti!
Devam Sütü Nasıl Kullanır?
Devam sütü veya bir diğer adıyla formül süt, esasında organik inek sütünün ekstra protein, vitamin, mineral ve prebiyotik açısından zenginleştirilmiş hali. Bu gıda anne sütünün yerini tutamasa da çeşitli nedenlerle bebeğini yeterli miktarda emziremeyen anneler için tavsiye ediliyor. Anne sütü ile devam sütü arasındaki en büyük fark, bebeklerin sindirim sisteminde yarattıkları etki olarak öne çıkıyor.
Devam sütleri anne sütüne en yakın içeriğe sahip olacak şekilde geliştirilse de, takdir edersiniz ki bu gıdaların anne sütüyle birebir aynı özellikleri taşıması mümkün değil. Nitekim anne sütü bebeklerin bünyesi için sindirimi daha kolay bir besin oluyor. Devam sütleri ise içerisinde bulunan peynir altı suyu ve kazein proteinleri nedeniyle sindirimi bir miktar zorlaştırabiliyor.
Devam sütüne başlamadan önce muhakkak doktorunuza danışmalısınız. Anne sütünün ne ölçüde yetersiz olduğunu ve bebeğin hangi besinlerden mahrum kaldığını öğrenmek, devam sütüne başlamanın ilk adımını oluşturuyor. Doktorunuz ilk 6 aylık dönemin ideal şekilde ilerlediğini belirtiyorsa, devam sütü kullanımını bir süre daha erteleyebilirsiniz.
0-6 Aylık Bebekler için Devam Sütü Kullanımı
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), UNICEF ve T.C. Sağlık Bakanlığı bebekler için ilk 6 ay yalnızca anne sütü tüketimini öneriyor. Bununla birlikte DSÖ, ilk 2 yıl boyunca katı gıdalarla birlikte anne sütüne de devam edilmesi gerektiğini belirtiyor. Annenin yeterli miktarda sütü yoksa öncelikle annenin süt miktarını artırma yollarının araştırılması gerekiyor. Tüm bu çabalar bir sonuç vermediği takdirde, doktor tavsiyesiyle birlikte bebeklere ilk 6 aylık dönemde devam sütü verilebiliyor.
Bebeklerin tükettiği anne sütü miktarı gelişimleriyle doğru orantılı olarak aydan aya artış gösteriyor. Bu nedenle devam sütü vermeden önce bebeğinizin gelişimine göre ne kadar miktarda anne sütü tüketmesi gerektiğini öğrenmeniz, devam sütünü bu doğrultuda vermeniz gerekiyor. Örneğin; bebeğin her emme anında 100 ml süt alması gerekiyorsa, devam sütünü de buna uygun şekilde hazırlayabilirsiniz.
Bebeklere ilk 6 ay boyunca su verilmesi önerilmiyor. Ancak devam sütü ve formül mamalar belli bir miktar su ile hazırlanıyor. Yenidoğan bebeklerde yaşanan su zehirlenmelerinin büyük bir kısmı formül mamaların fazla seyreltilmesi sonucu meydana geliyor. Bu nedenle devam sütü hazırlarken su miktarını doğru ayarladığınızdan emin olmalısınız.
6-9 Aylık Bebekler için Devam Sütü Kullanımı
Bebekler genellikle 6’ncı aydan itibaren katı gıdalarla tanışmaya başlıyor. Bu dönemde bebeğin alması gereken vitamin, mineral, karbonhidrat ve proteinin bir kısmını meyve püreleri veya bebeğe uygun çorbalar ile karşılayabilirsiniz. Dolayısıyla devam sütü tüketimini de buna göre ayarlayabilirsiniz. Bu dönemde bebeğe katkı maddesi ve koruyucu içeren besinler yerine organik gıdalar vermeye özen göstermelisiniz. Ayrıca bebeklerin şeker ve tatlandırıcı içeren besinlerden uzak durması gerektiğini de unutmamalısınız.
9-12 Aylık Bebekler için Devam Sütü Kullanımı
Yavaş yavaş hareketlenmeye başlayan bebekler bu dönemde pek çok katı gıdayı tüketebilir duruma geliyor. Anne sütünden kesilen bebeklerin mutlaka tüketmesi gereken beş yiyecek grubundan söz ediliyor:
Meyve ve sebzeler
Balık
Kümes hayvanları ve kırmızı et
Bakliyat
Süt
Katı gıdaları ilk kez deneyen bebekler bunları genellikle günde yalnızca birkaç çay kaşığı kadar tüketebiliyor. Dolayısıyla bebeğin ihtiyacı olan besinleri hala anne sütünden veya devam sütünden alması gerekiyor. Bu nedenle anne sütü tüketemeyen çocukların 1 yaşına gelene kadar devam sütü tüketmeyi sürdürmesi gerekiyor.
Bebekleri 6’ncı aydan itibaren meyve ve sebze; özellikle elma, muz, şeftali, havuç, tatlı patates, brüksel lahanası, karnabahar, veya brokoli gibi yiyeceklerle tanıştırabilirsiniz. Ezilmiş somon ya da uskumru balığı, tavuk, mercimek, nohut ve bezelye gibi et ve bakliyatları da tercih edebilirsiniz. Ancak katı gıdalara geçmeden önce her halükarda bir uzman tavsiyesi almayı ihmal etmemelisiniz.
1 Yaşından Büyük Bebeklerde Devam Sütü Kullanımı
Besin ihtiyacını anne sütüyle karşılayabilen bebekler için devam sütleri genellikle 1 yaşına geldikten sonra tavsiye ediliyor. Nitekim ilk 1 yılın ardından anne sütü çocuğun beslenmesi için yeterli olmayabiliyor. Veyahut anne işe başladığı için bebek artık normal rutininde emmediğinden anne sütü azalabiliyor. Ancak 1 yaşından itibaren bebekler de tıpkı yetişkinler gibi katı gıdalarla rahatlıkla beslenebiliyor.
1 yaşındaki bebekler için katı gıdalardan oluşan kahvaltı, ara öğünler, öğle ve akşam yemekleri hazırlanabiliyor. Ancak bebeğe günde 2 ila 3 kez devam sütü vermeyi de sürdürebilirsiniz. Bunu yaparken katı gıda ve devam sütü tüketim miktarlarını doğru şekilde ayarlamalı ve öğünleri bu doğrultuda planlamalısınız.
2 Yaşından Büyük Bebeklerde Devam Sütü Kullanımı
Tekrar hatırlatmak gerekirse, DSÖ anne sütü tüketiminin ilk 2 sene boyunca önemli olduğunu vurguluyor. Devam sütünü anne sütünün yerine kullanıyorsanız, DSÖ’nün beyanına uygun olarak 2 yaş itibarıyla tüketimi azaltabilirsiniz. Ancak anne sütü tüketmeyen çocukların devam sütünden de kesilebilmesi için yeterli miktarda katı gıda tüketiyor olması şart! Çocuğunuzun gelişimi ideal seyrinde ilerliyorsa ve doktorunuz müsaade ediyorsa, devam sütü yerine normal inek sütü tüketimine geçebilirsiniz.
Devam Sütü Kullanırken Sıkça Sorulan Sorular
Buraya dek devam sütünün ne olduğuna, bebeklere hangi gelişim evrelerinde verilebileceğine ve ne kadar miktarlarda tüketilebileceğine değindik. Şimdi ise sıra, devam sütünü hazırlamaya geldi!
Devam Sütü Nasıl Hazırlanır?
Devam sütünü hazırlamadan önce eller ve biberon temiz olmalı.
Biberon her kullanımdan önce en az 10 dakika kaynatılmalı ve soğumaya bırakılmalı.
Devam sütü bebeğin ihtiyaç duyduğu besin değerlerini karşılayacak düzeyde hazırlanmalı.
Hazırlanan devam sütü oda sıcaklığına geldikten sonra bebeğe verilmeli.
Kısa bir kullanım ömrüne sahip olan devam sütleri hazırlandığı an tüketilmeli.
Hazırlanan porsiyondan süt artarsa saklanmamalı, gerektiği takdirde yenisi hazırlanmalı.
Devam sütlerinin son tüketim tarihine dikkat edilmeli, tüketim tarihi geçen devam sütleri asla kullanılmamalı.
Devam sütünün su ile fazla seyreltilmemesine özen gösterilmeli.
Devam sütüne elle temasta bulunulmamalı.
Tüm Bebeklere Devam Sütü Verilir mi?
Yeterli miktarda anne sütü alamayan ve devam sütüne karşı herhangi bir reaksiyon göstermeyen tüm bebeklere devam sütü verilebilir.
Ne Kadar Devam Sütü Verilmeli?
Bebeğin yaşına göre tavsiye edilen kullanım miktarları devam sütlerinin arkasında veriliyor. Doktorunuzun önerdiği devam sütünü kullanırken, bu kılavuza uymanız gerektiğini unutmayın.
Devam Sütü Kaç Yaşa Kadar Verilmeli?
Anne sütüyle beslenemeyen bebeğinize 2 yaş ve birkaç ay ötesine kadar devam sütü, ilerleyen süreçlerde ise doktorunuza danışarak inek sütü verebilirsiniz.
Devam Sütü Kilo Yapar mı?
Devam sütleri doğru miktarda kullanıldığı takdirde bebeğe ihtiyacından fazla kilo aldırmıyor. Bunun için devam sütü hazırlarken paketlerin üzerinde yer alan yönergelere harfiyen uymak gerekiyor.
Türkiye’de 1991 yılından itibaren “Anne Sütünün Teşviki ve Bebek Dostu Sağlık Kuruluşları Programı” yürütülüyor. DSÖ’nün önerdiği ve ülkemizde yürütülen programa göre, bebeklerin doğumdan hemen sonra emzirmeye başlatılması gerekiyor. Bu doğrultuda ilk 6 ay sadece anne sütü verilmesi ve 6’ncı aydan sonra uygun besinlerle beraber emzirmenin 2 yaş ve ötesine kadar devam ettirilmesi öneriliyor.
Sonuç olarak devam sütü ve formül mamalar yalnızca anne sütünün yetersiz geldiği durumlarda kullanılmalı. Anne sütü bebeği besleme konusunda yetersiz kalsa dahi, anne sütten tamamen kesilene kadar bebek ek gıdalardan da destek alarak emmeye devam etmeli.
*Bu sayfada yer alan bilgiler, öneri ve uyarı mahiyetinde olmayıp yalnızca bilgilendirme amacıyla paylaşılmıştır. Devam sütü kullanımı hakkında en doğru bilgi için pediatri uzmanınıza danışmanız gerekmektedir.
Uzm. Dr. Nihan Çehreli
